Kadın İnfertilitesi

Kadın İnfertilitesi: Nedenleri, Teşhis Yöntemleri ve Tedavi Seçenekleri

Kadın infertilitesi nedenleri, teşhis yöntemleri ve tedavi seçenekleri hakkında bilgi.

Kadın İnfertilitesinin Nedenleri

Kadın infertilitesinin çok sayıda nedeni vardır ve bu nedenler genellikle üreme sistemindeki sorunlara dayanır. Ana nedenler şu şekilde sıralanabilir:

Yumurtlama Bozuklukları: Yumurtlama bozuklukları, kadın infertilitesinin en yaygın nedenlerinden biridir. Yumurtlama, bir kadının yumurtalıklarından olgun bir yumurtanın salınması sürecidir. Bu süreçteki bozukluklar gebeliğin oluşmasını engelleyebilir. Yaygın yumurtlama bozuklukları arasında şunlar bulunur:

  • Polikistik Over Sendromu (PCOS): Kadınlarda yumurtlama bozukluğunun en yaygın nedenidir. PCOS, yumurtalıklarda çok sayıda küçük kist oluşumuna yol açan hormonal bir dengesizliktir. Bu durum, düzensiz adet döngüleri ve yumurtlama problemlerine neden olabilir. PCOS’lu kadınlarda ayrıca insülin direnci ve obezite gibi diğer sağlık sorunları da yaygın olarak görülür.
  • Hipotalamik Disfonksiyon: Hipotalamus, vücutta hormonları düzenleyen bir beyin bölgesidir. Stres, aşırı kilo kaybı veya aşırı egzersiz gibi faktörler hipotalamusun hormon üretimini etkileyebilir, bu da yumurtlama döngüsünü bozabilir.
  • Erken Yumurtalık Yetmezliği: Menopozdan önce yumurtalıkların işlevini kaybetmesi durumudur. Genellikle genetik veya otoimmün nedenlerden kaynaklanır. Erken yumurtalık yetmezliği, kadınlarda 40 yaşından önce menopoz belirtilerinin başlamasına neden olabilir.

Fallop Tüplerinde Tıkanıklık: Fallop tüpleri, yumurtanın yumurtalıktan rahme taşınmasını sağlar. Bu tüplerdeki tıkanıklıklar, yumurtanın sperme ulaşmasını ve döllenmiş yumurtanın rahme yerleşmesini engelleyebilir. Tıkanıklığın yaygın nedenleri şunlardır:

  • Pelvik İnflamatuar Hastalık (PID): Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar fallop tüplerine zarar verebilir. PID, fallop tüplerinde ve diğer üreme organlarında iltihaplanmaya yol açarak tıkanıklıklara neden olabilir.
  • Geçirilmiş Cerrahi İşlemler: Geçmişte yapılan karın veya pelvik cerrahi işlemler, tüplerde yapışıklıklara neden olabilir. Bu yapışıklıklar, yumurtanın tüplerden geçişini engelleyebilir.
  • Endometriozis: Endometrial dokunun fallop tüplerinde büyümesi tıkanıklıklara yol açabilir. Endometriozis, dokunun yumurtalıklar ve fallop tüplerinde yapışıklıklar oluşturmasına neden olarak doğurganlığı olumsuz etkileyebilir.

Rahim Anormallikleri: Rahim anormallikleri, embriyonun rahme yerleşmesini veya gebeliğin devam etmesini engelleyebilir. Yaygın rahim anormallikleri arasında şunlar bulunur:

  • Miyomlar: Rahim duvarında büyüyen iyi huylu tümörlerdir. Fibroidler, rahim içindeki boşluğa baskı yaparak embriyonun rahme yerleşmesini engelleyebilir.
  • Polipler: Rahim iç yüzeyinde büyüyen iyi huylu oluşumlardır. Polipler, rahim içi boşluğunu kaplayarak embriyonun rahme yerleşmesini zorlaştırabilir.
  • Rahim Septumu: Rahmin içinde bölmeler oluşturan doğumsal bir anormalliktir. Bu bölmeler, embriyonun rahme yerleşmesini ve gebeliğin devamını engelleyebilir.

Endometriozis: Endometriozis, rahim iç yüzeyini döşeyen dokunun rahim dışında büyümesi durumudur. Bu durum, fallop tüplerinin tıkanmasına, yumurtalıkların işlevinin bozulmasına ve pelvik ağrıya neden olabilir. Endometriozis ayrıca, yumurtalıklarda kist oluşumuna ve kronik pelvik ağrıya yol açabilir.

Diğer Faktörler:

  • Yaş: Kadın yaşı ilerledikçe yumurta kalitesi ve sayısı azalır. 35 yaş ve üstü kadınlarda doğurganlık önemli ölçüde azalır.
  • Obezite: Aşırı kilolu olmak hormonal dengesizliklere yol açabilir ve yumurtlama sürecini olumsuz etkileyebilir.
  • Stres ve Yaşam Tarzı: Yoğun stres, aşırı egzersiz ve yetersiz beslenme gibi faktörler yumurtlama sürecini etkileyebilir.
  • Genetik Faktörler: Bazı genetik bozukluklar, doğurganlık sorunlarına yol açabilir.
  • Kronik Hastalıklar: Diyabet, tiroid hastalıkları ve otoimmün hastalıklar gibi kronik sağlık sorunları doğurganlığı olumsuz etkileyebilir.

Teşhis Yöntemleri

Kadın infertilitesinin teşhisi, ayrıntılı bir tıbbi öykü ve fizik muayene ile başlar. Bunun yanı sıra çeşitli testler ve prosedürler kullanılır:

Tıbbi Öykü ve Fizik Muayene

İlk adım, hastanın tıbbi öyküsünün ve üreme sağlığı ile ilgili geçmişinin detaylı bir şekilde değerlendirilmesidir. Bu değerlendirme sırasında şu konular ele alınır:

  • Adet Döngüsü: Adetlerin düzenli olup olmadığı, adet süresi ve kanama miktarı.
  • Geçmiş Gebelikler: Daha önceki gebelikler ve bunların sonuçları (düşük, doğum, dış gebelik vb.).
  • Cinsel Öykü: Cinsel ilişki sıklığı, ağrılı ilişki (disparoni) ve cinsel yolla bulaşan hastalıklar.
  • Tıbbi Geçmiş: Geçirilmiş ameliyatlar, kronik hastalıklar, kullanılan ilaçlar ve ailede üreme sağlığı sorunları.
  • Yaşam Tarzı Faktörleri: Sigara, alkol kullanımı, beslenme alışkanlıkları ve stres düzeyi.

Fizik muayene, genital bölgenin ve üreme organlarının yapısal durumunu değerlendirmek için yapılır. Bu muayene, herhangi bir anormallik veya hastalığın tespitine yardımcı olabilir.

Ovulasyonun Değerlendirilmesi

Yumurtlama (ovulasyon) sürecinin düzenli olup olmadığını belirlemek için çeşitli yöntemler kullanılır. Yaygın kullanılan yöntemler şunlardır:

  • Bazal Vücut Isısı (BBT) Takibi: Kadının her sabah uyandığında vücut ısısını ölçerek yumurtlama dönemlerini belirlemesi.
  • Luteinize Hormon (LH) Testleri: İdrarda LH seviyesini ölçerek yumurtlama zamanını belirlemek için kullanılan test kitleri.
  • Progesteron Testi: Adet döngüsünün ikinci yarısında yapılan kan testi ile progesteron seviyelerinin ölçülmesi, yumurtlamanın gerçekleşip gerçekleşmediğini gösterir.

Hormonal Testler

Hormon seviyelerinin değerlendirilmesi, hormonal dengesizliklerin belirlenmesine yardımcı olur. Yapılan hormon testleri arasında şunlar bulunur:

  • Folikül Stimülan Hormon (FSH): Yumurtalıkların uyarılmasını sağlar. FSH seviyeleri, yumurtalık rezervini değerlendirmek için kullanılır.
  • Luteinize Hormon (LH): Yumurtlamayı tetikleyen hormondur. LH seviyeleri, adet döngüsünün farklı dönemlerinde değerlendirilir.
  • Estradiol: Östrojenin bir formudur ve yumurtalık fonksiyonlarını değerlendirmek için kullanılır.
  • Prolaktin: Yüksek prolaktin seviyeleri, yumurtlama bozukluklarına neden olabilir.
  • Tiroid Fonksiyon Testleri: Tiroid hormonları, üreme sağlığını etkileyebilir. Tiroid stimülan hormon (TSH) ve tiroksin (T4) seviyeleri kontrol edilir.
  • Anti-Müllerian Hormon (AMH): Yumurtalık rezervini değerlendirmek için kullanılır. AMH seviyeleri, kadınların doğurganlık potansiyelini gösterir.

Yapısal Değerlendirme

Kadın üreme organlarının yapısal durumunu değerlendirmek için görüntüleme yöntemleri kullanılır. Bu yöntemler, rahim, fallop tüpleri ve yumurtalıkların durumunu belirlemeye yardımcı olur:

  • Ultrasonografi: Transvajinal ultrasonografi, yumurtalıklar ve rahmin yapısal durumunu değerlendirmek için kullanılır. Kistler, fibroidler ve diğer yapısal anormallikler tespit edilebilir.
  • Histerosalpingografi (HSG): Rahim ve fallop tüplerinin röntgenle incelenmesi işlemidir. HSG, tüplerdeki tıkanıklıkları veya rahimdeki yapısal anormallikleri tespit etmek için kullanılır. Bu işlem sırasında, rahim ve tüplere kontrast madde enjekte edilerek röntgen çekilir.
  • Histeroskopi: Rahim içinin doğrudan incelenmesi için kullanılan bir yöntemdir. Histeroskopi sırasında, rahim ağzından ince bir tüp yerleştirilerek rahim içi boşluğu incelenir. Bu yöntem, polipler, fibroidler ve diğer anormalliklerin tespit edilmesine yardımcı olabilir.
  • Laparoskopi: Pelvik bölgede endometriozis, yapışıklıklar veya diğer anormallikleri doğrudan görmek için yapılan cerrahi bir prosedürdür. Laparoskopi sırasında, karın bölgesine küçük kesiler yapılarak bir kamera ve cerrahi aletler kullanılarak iç organlar incelenir. Bu yöntem, endometriozis odaklarının ve yapışıklıkların çıkarılmasında da kullanılabilir.

Genetik Testler

Bazı durumlarda, genetik bozukluklar infertiliteye neden olabilir. Genetik testler, kromozom anormalliklerini veya belirli genetik mutasyonları tespit etmek için kullanılır. Bu testler, tekrarlayan gebelik kayıpları veya açıklanamayan infertilite durumlarında özellikle önemlidir.

Tedavi Seçenekleri

Kadın infertilitesinde tedavi seçeneklerinin belirlenmesi, infertilitenin altında yatan nedenlerin doğru bir şekilde teşhis edilmesine bağlıdır. Tedavi süreci, hastanın tıbbi öyküsü, fizik muayene bulguları, laboratuvar testleri ve görüntüleme yöntemleri ile elde edilen veriler doğrultusunda planlanır. Tedavi seçenekleri genellikle üç ana başlık altında toplanabilir: ilaç tedavisi, cerrahi müdahaleler ve yardımcı üreme teknikleri (YÜT).

İlaç Tedavisi

İlaç tedavisi, özellikle hormonal dengesizlikler ve yumurtlama bozuklukları gibi infertilite nedenlerinin tedavisinde yaygın olarak kullanılır. İlaç tedavisi, yumurtlamayı teşvik etmek ve hormonal dengesizlikleri düzeltmek amacıyla uygulanır.

Ovulasyon İndüksiyonu

Ovulasyon indüksiyonu, yumurtlama bozukluklarını tedavi etmek için kullanılan bir yöntemdir. Bu tedavi, yumurtalıkların yumurta üretimini artırmayı amaçlar ve aşağıdaki ilaçlar kullanılarak yapılır:

  • Klomifen Sitrat: Yumurtalıkları uyararak yumurtlama sürecini başlatan bir ilaçtır. Genellikle adet döngüsünün 3. ile 7. günleri arasında alınır ve yaklaşık %80 oranında yumurtlamayı tetikler.
  • Gonadotropinler: FSH ve LH hormonlarını içeren enjeksiyon şeklinde verilen ilaçlardır. Bu hormonlar, yumurtalıkları doğrudan uyararak yumurta üretimini artırır. Gonadotropinler, klomifen sitrat tedavisine yanıt vermeyen hastalar için tercih edilir.
  • Letrozol: Aslen meme kanseri tedavisinde kullanılan bir ilaçtır, ancak düşük dozlarda yumurtlama indüksiyonu için de kullanılır. Letrozol, östrojen üretimini azaltarak yumurtalıkları uyarır ve yumurtlamayı teşvik eder.

Hormonal Tedaviler

Hormonal dengesizliklerin düzeltilmesi için hormon replasman tedavileri uygulanabilir. Bu tedaviler arasında şunlar bulunur:

  • Tiroit Hormonları: Hipotiroidi veya hipertiroidi gibi tiroit hastalıklarının tedavisi için kullanılır. TSH seviyelerinin normal aralıklarda tutulması, üreme sağlığı için önemlidir.
  • Prolaktin İnhibitörleri: Yüksek prolaktin seviyelerini düşürmek için bromokriptin veya kabergolin gibi ilaçlar kullanılır. Bu ilaçlar, prolaktin seviyelerini normale döndürerek yumurtlamayı düzenler.
  • DHEA: Düşük yumurtalık rezervine sahip kadınlarda yumurtalık fonksiyonlarını iyileştirmek için kullanılabilir. DHEA, androjen seviyelerini artırarak yumurta kalitesini ve sayısını artırabilir.
Kadın İnfertilitesi
Kadın İnfertilitesi

Cerrahi Müdahaleler

Cerrahi müdahaleler, yapısal anormallikler veya tıkanıklıklar gibi infertilite nedenlerinin tedavisinde kullanılır. Bu müdahaleler, genellikle minimal invaziv yöntemlerle yapılır ve hastanın iyileşme süresini kısaltır.

Laparoskopi

Laparoskopi, endometriozis, pelvik yapışıklıklar veya fallop tüplerindeki tıkanıklıkların tedavisi için kullanılan minimal invaziv bir cerrahi yöntemdir. Laparoskopi sırasında, karın bölgesine küçük kesiler yapılarak bir kamera ve cerrahi aletler kullanılarak iç organlar incelenir ve gerekli müdahaleler yapılır. Bu yöntem, endometriozis odaklarının ve yapışıklıkların çıkarılmasında etkilidir.

Histeroskopi

Histeroskopi, rahim içi anormalliklerin tedavisi için kullanılan bir yöntemdir. Histeroskopi sırasında, rahim ağzından ince bir tüp yerleştirilerek rahim içi boşluğu incelenir ve polipler, fibroidler veya septum gibi yapısal anormallikler tespit edilerek tedavi edilir. Bu yöntem, rahim içi anormalliklerin hızlı ve etkili bir şekilde tedavi edilmesini sağlar.

Miyomektomi

Miyomektomi, rahim fibroidlerinin cerrahi olarak çıkarılması işlemidir. Fibroidler, rahim duvarında büyüyen iyi huylu tümörlerdir ve infertiliteye neden olabilirler. Miyomektomi, fibroidlerin büyüklüğüne, konumuna ve sayısına bağlı olarak laparoskopik, histeroskopik veya açık cerrahi yöntemlerle yapılabilir.

Yardımcı Üreme Teknikleri (YÜT)

Yardımcı üreme teknikleri, doğal yollarla gebelik elde edilemeyen durumlarda kullanılan ileri teknolojik yöntemlerdir. Bu yöntemler, spermin yumurtayı dölleme şansını artırarak gebelik elde edilmesini sağlar.

Intrauterin İnseminasyon (IUI)

Intrauterin inseminasyon, sperm hücrelerinin doğrudan rahim içine yerleştirildiği bir prosedürdür. IUI, özellikle hafif erkek faktörü infertilitesi, açıklanamayan infertilite veya servikal mukus problemleri gibi durumlarda kullanılır. Yumurtlama döneminde yapılan bu işlem, spermin yumurtaya daha yakın bir konumda olmasını sağlar, böylece döllenme şansı artırılır.

In Vitro Fertilizasyon (IVF)

In vitro fertilizasyon, yumurtaların laboratuvar ortamında döllenip rahim içine yerleştirilmesi sürecidir. IVF, tüplerin tıkalı olduğu durumlarda, ileri yaşta veya diğer tedavilere yanıt vermeyen çiftlerde kullanılır. IVF süreci, birkaç aşamadan oluşur:

  • Yumurtalık Uyarılması: Gonadotropin enjeksiyonları ile yumurtalıklar uyarılarak birden fazla yumurta üretilmesi sağlanır.
  • Yumurta Toplama: Olgun yumurtalar, ultrason eşliğinde bir iğne yardımıyla toplanır.
  • Döllenme: Toplanan yumurtalar, laboratuvar ortamında sperm ile döllenir ve embriyo oluşumu beklenir.
  • Embriyo Transferi: Oluşan embriyolar, rahim içine yerleştirilir. Geriye kalan iyi kalitedeki embriyolar, ileride kullanılmak üzere dondurulabilir.

Intracytoplasmic Sperm Injection (ICSI):

Intracytoplasmic sperm injection, bir spermin doğrudan bir yumurtanın içine enjekte edilmesi yöntemidir. ICSI, özellikle ciddi erkek faktörü infertilitesi durumlarında kullanılır. Bu yöntem, spermin yumurtayı dölleme yeteneğinin düşük olduğu durumlarda başarı oranını artırır.

Uzmanınıza Danışın

İstanbul Avrupa Yakasında bulunan kliniğimize yukarıda açıklanan konu ile ilişkili muayene ve tedavi hizmetleri için google konum adresinden Doç. Dr. Murat Ekmez’in kliniğine kolayca ulaşabilirsiniz ve uzun yıllara dayanan tecrübe ve bilgi birikiminden faydalanabilirsiniz. Sizin için en uygun ve ekonomik çözümü birlikte kararlaştırabilirsiniz, size özel hizmet alabilirsiniz. Daha önce konulmuş tanı ve tedavi önerileri konusunda ikinci görüşe ihtiyacınız varsa Doç. Dr. Murat Ekmez doğru bir adrestir. İletişim ve ulaşım bağlantılarımızı kullanarak randevu oluşturabilirsiniz.

Yasal Uyarı

Bu yazıda ele alınan konu ile ilgili bilgiler Doç. Dr. Murat Ekmez’in Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniğinin hizmetlerine ilişkin ön bilgilendirme vasfındadır. Bu yazıda ele alınan tanı ve tedavi hizmetleri ile ilişkili bilgiler güncel bilimsel kaynaklardan hazırlanmıştır. Buradaki bilgiler hiçbir hastalığın tanı ve tedavisinde kullanılamaz, kullanılması durumunda kısa ve uzun vadede doğabilecek zararlar ile ilişkili sorumluluk uygulayan kişi veya kişilere aittir.

Diğer yazılarımız:

Dış Bağlantılar